Hướng tới phương thức hải quan phi giấy tờ

Cùng với sự phát triển và hội nhập mạnh mẽ của nền kinh tế, việc tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu luôn là mối quan tâm hàng đầu của Tổng cục Hải quan. Để thực hiện điều này, trong năm 2013, Tổng cục Hải quan đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp khi tham gia hoạt động xuất nhập khẩu. Đáng kể là thủ tục hải quan điện tử đã được triển khai tại 34/34 Cục Hải quan tỉnh, thành phố, thu hút 49.900 doanh nghiệp tham gia, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 96% tổng số doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan. Kim ngạch xuất nhập khẩu bằng thủ tục hải quan điện tử năm qua đạt 252,8 tỷ USD, tăng 25% so với cùng kỳ và chiếm 96% tổng trị giá xuất nhập khẩu.

>>> Các thủ tục thành lập doanh nghiệp có gì mới?

Từ những kết quả đạt được từ việc triển khai thủ tục hải quan điện tử, Tổng cục Hải quan đã tích cực triển khai thực hiện Dự án Hệ thống thông quan hàng hóa tự động (VNACCS/VCIS). Đến cuối năm 2013, đã có 8.618 doanh nghiệp và 6.886 công chức hải quan đăng ký tham gia chạy thử hệ thống VNACCS/VCIS. Theo các chuyên gia, thực hiện thủ tục hải quan điện tử cho phép kiểm tra và thông quan một lô hàng xuất nhập khẩu từ 6 – 15 phút, thì khi áp dụng VNACCS/VCIS, việc thông quan một lô hàng chỉ trong vài giây.

Sau giai đoạn vận hành thử nghiệm, ngày 1.4 tới đây, Tổng cục Hải quan sẽ chính thức vận hành hệ thống VNACCS/VCIS. Theo Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan Nguyễn Mạnh Tùng, thời gian chính thức vận hành hệ thống VNACCS/VCIS còn 1 tháng, nhưng về cơ bản, các công việc cần thiết đều đã được chuẩn bị khá chu đáo. Quá trình vận hành thử nghiệm cho thấy, những vướng mắc mà doanh nghiệp gặp phải chủ yếu do đây là một hệ thống mới nên DN chưa thực sự thuần thục về thao tác. Tuy nhiên, ngành Hải quan đã chuẩn bị nhiều phương án nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn ban đầu.

Lợi ích từ việc áp dụng hệ thống VNACCS/VCIS là rất lớn. Tuy nhiên, làm thế nào để hạn chế gian lận thương mại, làm thất thu ngân sách nhà nước khi áp dụng hệ thống này là một trong những vấn đề được đặt ra đối với ngành Hải quan. Trên thực tế, trong giai đoạn thực hiện thủ tục hải quan điện tử, lợi dụng thủ tục thông thoáng, một số doanh nghiệp đã thực hiện nhiều hình thức gian lận, gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước. Qua thực hiện 2.327 cuộc kiểm tra sau thông quan, Tổng cục Hải quan đã ra quyết định ấn định và truy thu trên 1.613 tỷ đồng tiền thuế nộp ngân sách nhà nước. Tỷ lệ phát hiện vi phạm trên tổng số cuộc kiểm tra sau thông quan là 37%, tăng cao hơn so với mức 34% năm 2012.

Để hạn chế thực trạng nêu trên, ngành Hải quan đang và sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm tra sau thông quan và nâng cao năng lực quản lý rủi ro. Đến nay, Tổng cục Hải quan đã cập nhật được 26.181 lượt hồ sơ doanh nghiệp  trên hệ thống nhằm tạo cơ sở quản lý mức độ tuân thủ của doanh nghiệp, từ đó phục vụ công tác lựa chọn doanh nghiệp ưu tiên, doanh nghiệp trọng điểm có rủi ro cao và đưa ra các dự báo chuẩn xác trong công tác nghiệp vụ khác. Từ việc thiết lập 6.701 tiêu chí phân tích, 438 tiêu chí quy định, Tổng cục Hải quan đã thay đổi đáng kể tỷ lệ kiểm tra theo luồng (xanh, đỏ, vàng), qua đó hạn chế bớt rủi ro với loại hình kinh doanh tạm nhập – tái xuất, tờ khai ảo, tờ khai hủy, gian lận hoàn thuế GTGT…

Mới đây, Bộ Tài chính đã có công văn gửi Cục trưởng Cục Hải quan các tỉnh, thành phố về việc tăng cường quản lý chống vi phạm lợi dụng hải quan điện tử. Tại công văn, Bộ Tài chính hướng dẫn một số nội dung về việc khai và nộp tờ khai hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu và thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu thuộc đối tượng được miễn kiểm tra thực tế theo quy định của pháp luật khi chuyển cửa khẩu…

Trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 và Kế hoạch Cải cách, phát triển và hiện đại hóa giai đoạn 2011-2015, mục tiêu mà Chính phủ và Bộ Tài chính đặt ra là đến năm 2015, 100% các Cục Hải quan, 100% các Chi cục Hải quan tại các địa bàn trọng điểm (cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu đường bộ quốc tế, các khu kinh tế trọng điểm), 60% các loại hình hải quan cơ bản, 70% kim ngạch xuất nhập khẩu, 60% doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan điện tử… Có thể nói, chính thức vận hành hệ thống VNACCS/VCIS vào ngày 1.4 tới đây là một bước tiến tích cực nhằm thực hiện thành công những mục tiêu nêu trên.

Theo daibieunhandan